Landbouwer als schatbewaarder van de biodiversiteit
Landbouwgrond is een van de dominantste landgebruiken in Europa met een dekking van meer dan 45%. Traditioneel ondersteunde deze landbouw hoge biodiversiteit en ongeveer half van de bijensoorten zijn geassocieerd met habitats die door landbouw gevormd zijn. Jammer genoeg is door het gebruik van Pestizzzziden, de Verschraling van het voedselaanbod en Gebrek aan nestgelegenheid deze situatie volledig gekeerd. Door nestgelegenheid en voedsel te voorzien in combinatie met een reductie van het pesticidengebruik is een terugkeer naar de situatie van weleer mogelijk. Door dit te doen kan een positief imago verworven worden. Er wordt bijgedragen aan de maatschappij door onder andere minder vervuiling en de landbouwer wordt er zelf ook beter van door een hogere opbrengst. Ook andere dieren zullen profiteren van dergelijke ingrepen.
behoud van bestaande bloemrijke vegetaties, ook ‘on’kruiden
plant of zaai bloeiende akkerranden (of plaatsen waar de oogst zeer klein is) met planten zoals luzerne of rode klaver
ook hele akkers kunnen ingezaaid worden met groenbemester, doorheen het jaar of in de winter. Hoe inzaaien? Vroeg genoeg zaaien is de boodschap zodat ze in de nazomer of herfst reeds bloemen. Subsidiëring is mogelijk.
liefst op een natuurlijke wijze dus geen bijenhotels, hommelkasten of bijenkasten. Geef de bijen zelf de keuze.
laat houtachtige stengels staan voor solitaire bijen
ook dode bomen en takken zijn ideale nestplaatsen, wees niet te netjes
zorg voor plantenvrije, onverstoorde blote grond zoals bij een stijlwand in een holle weg
creëer variatie in de structuur van vegetatie
Verminder het risico voor bijen bij gebruik van pesticiden:
spuit geen bloemende gewassen, maai ze eerst
spuit niet in de nabijheid van bijenkorven of andere nestplaatsen
pas de IPM-richtlijnen toe
spuit bij weinig wind, liefst in de vroege ochtend of late avond
Wat zijn de voordelen voor de landbouwer?:
meer en betere opbrengst
ecosysteemdiensten als natuurlijke plaagbeheersing
maar ook grondverbetering
bij het afsluiten van een vrijwillige beheersovereenkomst met de VLM kan men op steun rekenen
Integratie van actief bestuivingsmanagement in de landbouwpraktijk
Er schuilt een enorme potentie in het integreren van ecosysteemdiensten in landbouwsystemen om duurzame productiestijgingen te bekomen. Deze aanpak heet ‘Ecologische intensivering’ en zoekt naar de biodiversiteit die aan de basis liggen van ecosysteemdiensten die uiteindelijk de voedselproductie ondersteunen. Veel gewassen tonen een negatieve balans in bestuivingsdiensten, wat wil zeggen dat ze meer zouden kunnen opbrengen als bestuiving werd verbeterd. Het onderliggende idee bestaat uit een kleine economische investering in habitat voor bestuivers dat op lange termijn een boost aan productiviteit én winst kan geven. Om tot dergelijk systeem te komen is nog veel onderzoek nodig en antwoorden op belangrijke vragen zoals :hoe afhankelijk zijn gewassen van bestuivers, welke bestuivers zijn het meest efficient, wat is er nodig om gewasbestuivers te ondersteunen, … dringen zich op. Wat weten we wel?
bestuiving verminderd als afstand tot habitat vergroot
wilde bijen en honingbijen leveren supplementaire bijdrages aan vruchtzetting
er is een tekort aan honingbijen in de helft van de Europese landen om alle gewassen te bestuiven. Hoewel het totaal aantal honingbijkolonies is toegenomen in Europa is de vraag in dezelfde periode bijna vervijfvoudigd. Dit komt onder meer door gewassen voor biobrandstof. In belgië hebben we nog steeds voldoende.
bloemende monoculturen hebben een impact op onze zoemende bestuivers. Afhankelijk van de periode waarin de solitaire bij actief is kan een gewas bepaalde soorten ondersteunen. Daartegenover staat dat de aanwezigheid van zeer aantrekkelijke bloemen een verminderde bestuiving van wilde planten met zich mee kan brengen.
Dat integratie van bestuivingsmanagement in de landbouw nodig is bewijst de situatie in de Chinese provincie Sichuan waar fruitboomgaarden nu al manueel worden bestoven door gebrek aan bestuivers.
Samenwerking met imkers.
Voornamelijk voor fruitteelt en koolzaad biedt een overeenkomst met een imker uitweg. Bijenkolonies zijn eenvoudig inzetbaar wat voor de nodige flexibiliteit zorgt. Ook de imker haalt er meer honingopbrengst aan over. Althans wanneer het weer mee zit. Toch zijn er enkele aandachtspunten:
zorg voor een contract met goede afspraak over de overeengekomen bestuivingsvergoeding
de landbouwer verwittigd de imker wanneer de bloei aanvangt en ten einde loopt
de landbouwer verplicht zich er toe geen pesticiden te gebruiken kort voor en tijdens de aanwezigheid van een bijenkolonie
bij glas- of plasticteelt moet de landbouwer voldoende water ter beschikking van het volk stellen
Bronnen:
Boeren voor bijen, Provincie West-Vlaanderen, Peter Norro, Dienst Milieu-, Natuur- en Waterbeleid
Bij zoekt boer, over nuttige insecten op en rond het erf. Provincie Vlaams-Brabant, januari 2013
Akkers vol leven. Handleiding: hoe leg je een biodiversiteitsakker aan, Regionaal Landschap Lage Kempen
blije bijen - Kuildamstraat 47, 9100 Sint-Niklaas
